Pod KAPom zagađenja (2024)

U filmu „Stalker“ reditelja Andreja Tarkovskog, Zone predstavljaju misteriozna i kontroverzna područja koja deluju van svakodnevnog iskustva. Zona poseduje moć transformacije, otkrivajući najdublje želje i strahove posetilaca. Na sličan način, grad Leskovac suočava se sa svojim sopstvenim izazovnim zonama – zonama zagađenja vazduha. Dok se Tarkovski bavi metafizičkim elementima, mi se okrećemo stvarnosti urbanog okruženja, gde zagađenje postaje jedna od najintrigantnijih i neistraženih zona našeg grada. Kao što Zona u filmu ima sposobnost otkrivanja najdubljih aspekata ljudske prirode, tako i zone zagađenja u Leskovcu svedoče o kompleksnim vezama između antropogenih aktivnosti, stacionarnih izvora zagađenja, individualnih ložišta i prirodnog okruženja. Kratkoročni akcioni plan (KAP), poput Stalkera u Zoni, treba da bude naš „vodič“, da nam pruži smernice o ponašanju u zoni zagađenja. Međutim, kao u filmskom ostvarenju, i ova inicijativa suočava se sa svojim izazovima i ograničenjima. Kroz ovu publikaciju, istražujemo kako je KAP postao svojevrsni Stalker u borbi protiv zagađenja vazduha, pokušavajući da otkloni opasnosti, ali istovremeno nailazeći na svojevrsne prepreke i neuspehe da nas dovede do sigurnog mesta gde će nam senajdublja želja – želja da udišemo čist vazduh ostvariti.

Publikacija je urađena na osnovu istraživanja i analize efekta primene KAP-a za smanjenje zagađenja vazduha na teritoriji grada Leskovca. Fokusirali smo se na dubinsku analizu svakog poglavlja KAP-a, pružajući komentare o stvarnim efektima i implementaciji mera i aktivnosti koje su u njemu predviđene. Ova publikacija proizilazi iz temeljne analize KAP-a, gde smo pažljivo razmotrili opise područja, lokacije sa povećanim nivoom zagađenja, kao i relevantne podatke i dokumentaciju koja podržava propisane mere i aktivnosti. Razumevanje svakog aspekta ovog dokumenta doprinelo je da procenimo njegovu efikasnost u kontekstu specifičnih izazova vezanih za kvalitet vazduha u Leskovcu. Pored toga, sproveli smo geoprostornu analizu zagađenja vazduha na teritoriji grada Leskovca koristeći geografske informacione sisteme i metode daljinske detekcije. Ova analiza nam je omogućila da dobijemo konkretne podatke o zagađenju vazduha, uključujući prosečne koncentracije PM 2.5 za svako naselje, broj stanovnika, površine podložne zagađenju, vazdušni pritisak, prosečne
temperature, nadmorske visine itd. Ovi podaci su dalje doprineli našem razumevanju prirodnih i antropogenih faktora koji utiču na kvalitet vazduha u Leskovcu i pomogli nam u formulisanju zaključaka o efikasnosti KAP-a. Za potrebe geoprostorne analize, koristili smo četiri softvera otvorenog koda i deset metoda za obradu, prikupljanje, modelovanje i vizualizaciju podataka. Korišćeni su otvoreni podaci dostupni na raznim platformama, kao i informacije od javnog značaja. Kao rezultat ove analize, mapirali smo zone zagađenja vazduha prema naseljima, pružajući vizualni prikaz koliko stanovnika je izloženo zagađenom vazduhu u različitim delovima grada. Ova publikacija ima za cilj da pruži sveobuhvatnu sliku o stvarnom uticaju KAP-a na kvalitet vazduha u Leskovcu, koristeći analitički pristup i geoprostornu analizu kako bismo dobili precizne i relevantne rezultate.